Quy Trình Vệ Sinh Nồi Hơi Công Nghiệp

Feb 13, 2025

Linh Duong Thuy

Nồi hơi công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành sản xuất, nhưng nếu không được làm sạch định kỳ, cáu cặn và cặn bẩn sẽ tích tụ, làm giảm hiệu suất và gây nguy cơ hư hỏng nghiêm trọng. Để đảm bảo hoạt động ổn định, có nhiều phương pháp làm sạch nồi hơi hiệu quả như sử dụng hóa chất, làm sạch cơ học, sóng siêu âm và xả đáy định kỳ. Mỗi phương pháp có ưu, nhược điểm riêng, tùy thuộc vào mức độ cáu cặn và điều kiện vận hành. Việc lựa chọn đúng phương pháp giúp tiết kiệm nhiên liệu, kéo dài tuổi thọ thiết bị và đảm bảo an toàn lao động.

📌Bài viết liên quan: Vệ sinh ống dẫn nồi hơi công nghiệp

1. Sự cần thiết của việc vệ sinh nồi hơi công nghiệp

Nồi hơi công nghiệp là thiết bị quan trọng trong nhiều ngành sản xuất như thực phẩm, dệt may, hóa chất, năng lượng,… Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, nồi hơi thường bị đóng cặn do khoáng chất trong nước, bám bụi than hoặc dầu, làm giảm hiệu suất và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Vì vậy, việc làm sạch nồi hơi định kỳ là vô cùng cần thiết. Như vậy đảm bảo hoạt động ổn định, tiết kiệm chi phí và bảo vệ thiết bị.

Duy trì hiệu suất và tiết kiệm năng lượng

Cáu cặn bám trên bề mặt truyền nhiệt làm giảm hiệu suất trao đổi nhiệt. Nó khiến nồi hơi phải tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn để đạt nhiệt độ mong muốn.
Việc vệ sinh định kỳ giúp loại bỏ lớp cáu cặn, tối ưu hóa quá trình truyền nhiệt. Và giảm tiêu hao nhiên liệu, từ đó tiết kiệm chi phí vận hành.

Kéo dài tuổi thọ thiết bị

Cáu cặn và cặn bẩn có thể gây ăn mòn kim loại. Làm giảm độ bền của các bộ phận quan trọng như ống dẫn hơi, bề mặt đốt và thành nồi hơi.
Nếu không vệ sinh thường xuyên, các bộ phận bị hư hỏng nhanh chóng, dẫn đến chi phí sửa chữa và thay thế cao hơn.

Đảm bảo an toàn lao động

Nồi hơi bị đóng cặn quá nhiều có thể gây tắc nghẽn đường ống. Nó làm tăng áp suất vượt mức an toàn, thậm chí có thể dẫn đến nguy cơ nổ nồi hơi.
Việc bảo trì và làm sạch thường xuyên giúp kiểm soát áp suất ổn định. Hạn chế các sự cố nguy hiểm, bảo vệ an toàn cho người lao động.

Nâng cao chất lượng sản phẩm

Trong các ngành thực phẩm, dệt may và hóa chất, hơi nước sạch là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Nồi hơi bị bám cặn có thể tạo ra hơi nước chứa tạp chất, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và chất lượng sản phẩm đầu ra.

Bảo vệ môi trường

Việc vệ sinh nồi hơi giúp giảm lượng khí thải độc hại ra môi trường do quá trình đốt nhiên liệu không hiệu quả.
Hơi nước sạch hơn cũng giúp giảm thiểu ô nhiễm trong các quy trình sản xuất.

Vệ sinh nồi hơi công nghiệp là công việc quan trọng và không thể bỏ qua. Nó không chỉ giúp tiết kiệm nhiên liệu, kéo dài tuổi thọ thiết bị mà còn đảm bảo an toàn lao động và nâng cao hiệu quả sản xuất. Do đó, các doanh nghiệp cần thực hiện bảo trì, vệ sinh nồi hơi định kỳ theo quy chuẩn để đảm bảo hoạt động ổn định và bền vững.

2. Phương pháp vệ sinh nồi hơi công nghiệp

Vệ sinh nồi hơi công nghiệp là một bước quan trọng trong bảo trì thiết bị. Nó giúp đảm bảo hiệu suất vận hành, tiết kiệm nhiên liệu và kéo dài tuổi thọ hệ thống. Dưới đây là các phương pháp phổ biến để vệ sinh nồi hơi công nghiệp:

2.1 Làm sạch bằng hóa chất

Đây là phương pháp sử dụng dung dịch hóa chất chuyên dụng để loại bỏ cáu cặn, gỉ sét và các chất bẩn tích tụ bên trong nồi hơi.

Ưu điểm: Loại bỏ hiệu quả các cặn bám cứng đầu như canxi, magie, silic. Tiết kiệm thời gian và không cần tháo rời các bộ phận nồi hơi.
Nhược điểm: Cần lựa chọn hóa chất phù hợp để tránh ăn mòn kim loại. Cần xử lý nước thải hóa chất đúng quy định để bảo vệ môi trường.

Quy trình thực hiện:

Xả hết nước cũ trong nồi hơi.
Bơm hóa chất tẩy rửa vào hệ thống.
Ngâm hóa chất trong thời gian phù hợp để hòa tan cáu cặn.
Xả hóa chất và rửa sạch hệ thống bằng nước.
Kiểm tra lại và đưa nồi hơi vào hoạt động.

2.2 Làm sạch cơ học

Phương pháp này sử dụng các dụng cụ cơ học như bàn chải, que cạo, máy phun nước áp lực cao hoặc máy phun bi để loại bỏ cáu cặn bám trên bề mặt kim loại.

Ưu điểm: Không sử dụng hóa chất, an toàn cho môi trường. Phù hợp với các loại cặn bám dày và bám chặt.
Nhược điểm: Tốn nhiều công sức và thời gian hơn so với phương pháp hóa học. Có thể gây trầy xước bề mặt nồi hơi nếu thực hiện không đúng kỹ thuật.

Quy trình thực hiện:

Ngừng hoạt động nồi hơi, để nguội và xả nước.
Sử dụng bàn chải sắt, que cạo hoặc máy phun nước áp lực cao để loại bỏ cáu cặn.
Rửa sạch và kiểm tra lại bề mặt trước khi đưa vào sử dụng.

2.3 Làm sạch bằng sóng siêu âm

Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm để phá vỡ các lớp cặn bám trên bề mặt bên trong nồi hơi.

Ưu điểm: Không sử dụng hóa chất, thân thiện với môi trường. Hiệu quả cao, loại bỏ cặn bám mà không gây tổn hại đến kim loại.
Nhược điểm: Chi phí cao, chỉ phù hợp với một số loại nồi hơi hiện đại. Yêu cầu trang thiết bị chuyên dụng và kỹ thuật viên có chuyên môn cao.

2.4 Làm sạch bằng phương pháp xả đáy định kỳ

Xả đáy là một biện pháp bảo dưỡng đơn giản nhưng quan trọng để giảm tích tụ cặn bẩn trong nồi hơi.

Ưu điểm: Dễ thực hiện, không tốn chi phí. Giảm thiểu cáu cặn và kéo dài thời gian giữa các lần vệ sinh chuyên sâu.
Nhược điểm: Không thể loại bỏ hoàn toàn cặn bám lâu ngày. Cần thực hiện thường xuyên để đạt hiệu quả tốt.

Quy trình thực hiện:

Mở van xả đáy khi nồi hơi hoạt động để đẩy cặn bẩn ra ngoài.
Đóng van khi nước xả đã trong.
Thực hiện xả đáy theo tần suất khuyến nghị của nhà sản xuất.

Mỗi phương pháp vệ sinh nồi hơi công nghiệp đều có ưu và nhược điểm riêng. Tùy vào mức độ cáu cặn, điều kiện vận hành và chi phí mà doanh nghiệp có thể lựa chọn phương pháp phù hợp. Việc kết hợp nhiều phương pháp như xả đáy định kỳ, làm sạch hóa học và cơ học sẽ giúp nồi hơi hoạt động hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

3. Quy trình vệ sinh nồi hơi công nghiệp

3.1 Chuẩn bị trước khi thực hiện quy trình vệ sinh nồi hơi công nghiệp

Trước khi làm sạch, phải tìm hiểu chi tiết về cấu trúc và vật liệu của nồi hơi, kiểm tra bên trong nồi hơi, xác định phương pháp làm sạch và xây dựng các biện pháp an toàn. Nếu nồi hơi bị rò rỉ, tắc nghẽn và các khuyết tật khác thì phải thực hiện trước các biện pháp hiệu quả để xử lý.

Loại cặn phải được xác định trước khi làm sạch. Các mẫu ở quy mô đại diện phải được lấy từ các bộ phận khác nhau của nồi hơi để phân tích. Xem Phụ lục 1 “Phương pháp xác định loại thang đo” để biết phương pháp xác định loại thang đo. Đối với nồi hơi có áp suất định mức lớn hơn 1,5MPa cần phân tích định tính thang mẫu

Trước khi vệ sinh, tùy theo tình hình thực tế của nồi hơi, kế hoạch vệ sinh phải do người có chuyên môn lập và được Giám đốc kỹ thuật phê duyệt. Kế hoạch làm sạch phải bao gồm những nội dung sau:

Tên người dùng nồi hơi, kiểu nồi hơi, số đăng ký, tuổi thọ sử dụng và thời gian vệ sinh lần cuối, …
Lò hơi có khuyết tật hay không:
Cấu trúc nồi hơi và các điều kiện ăn mòn, bao gồm sự phân bố cặn, độ dày (hoặc lắng đọng), kết quả phân tích cặn và tình trạng thiết bị.

3.2 Phạm vi làm sạch và phương pháp làm sạch.

Theo “thử nghiệm nhỏ về quy trình làm sạch”, cấu trúc nồi hơi, vật liệu nồi hơi, lượng cặn và hệ thống làm sạch, nồng độ và liều lượng của chất tẩy rửa, chất ức chế ăn mòn, chất thụ động và các chất phụ trợ khác, cũng như nhiệt độ và thời gian làm sạch, v.v. được xác định;
Sơ đồ hệ thống làm sạch bằng hóa chất:
Cần có các biện pháp hạn chế, cách ly và bảo vệ để làm sạch.
Các hạng mục cần theo dõi và ghi lại trong quá trình vệ sinh.
Loại bỏ và xử lý chất thải làm sạch;
Sau khi làm sạch hoặc làm sạch cặn, chất lượng làm sạch được chấp nhận. Làm sạch hóa chất nồi hơi nên thực hiện nghiêm ngặt kế hoạch làm sạch. Trong trường hợp đặc biệt, giám đốc kỹ thuật được phê duyệt ban đầu phải ký và đồng ý thay đổi phương án vệ sinh.

Trước khi làm sạch, các loại thuốc làm sạch bằng hóa chất như độ tinh khiết của dung dịch ban đầu và hiệu quả ức chế ăn mòn của chất ức chế đã chọn phải được kiểm tra lại và chuẩn bị thiết bị, vật liệu theo các biện pháp kỹ thuật và an toàn.

3.3 Quy trình làm sạch bằng hóa chất và yêu cầu nghiệm thu nồi hơi công nghiệp

Nồi hơi công nghiệp dùng để chỉ nồi hơi cung cấp hơi nước và nước nóng cho sản xuất công nghiệp hoặc đời sống, thường dùng để chỉ nồi hơi có áp suất làm việc định mức 2,5MPa.

Xác định điều kiện làm sạch bằng hóa chất: làm sạch bằng hóa chất nồi hơi công nghiệp bao gồm rửa kiềm hoặc tẩy gỉ. Khi nồi hơi bị bẩn hoặc rỉ sét phải được làm sạch kịp thời. Nhưng phương pháp tẩy rửa phải đáp ứng một trong các điều kiện sau và khoảng thời gian làm sạch bằng axit của mỗi nồi hơi không được ít hơn hai năm.

Lò hơi có diện tích gia nhiệt lớn hơn 80×10-2 và độ dày cặn bẩn trung bình đạt hoặc vượt quá các giá trị sau; đối với nồi hơi không có bộ quá nhiệt: LMM. Nồi hơi có bộ quá nhiệt: 0,5mm; nồi hơi nước nóng: LMM.
Bề mặt gia nhiệt của lò hơi bị ăn mòn nghiêm trọng.

Hệ thống làm sạch: nồi hơi công nghiệp chỉ sử dụng phương pháp rửa kiềm và thường không cần hệ thống tuần hoàn. Khi sử dụng phương pháp ngâm chua, phải áp dụng phương pháp chu trình kết hợp và ngâm tĩnh.

3.4 Quy trình làm sạch bằng hóa chất

Quá trình làm sạch hóa học của nồi hơi bao gồm chuyển đổi sôi kiềm, rửa nước, rửa sau khi tẩy, rửa, thụ động và các giai đoạn khác. Trong đó có thể tránh được quá trình biến đổi và rửa sôi kiềm theo các điều kiện cụ thể.
Trước khi làm sạch bằng hóa chất, phải loại bỏ cặn và chất bẩn tích tụ trong nồi. Nếu có bất kỳ đường ống nào bị tắc, hãy cố gắng thông nó trước.

Đối với thang đo chủ yếu là sunfat, việc chuyển đổi sôi kiềm phải được thực hiện và các yêu cầu như sau:

Theo độ dày và thành phần của cặn, dung dịch hỗn hợp natri cacbonat và trisodium photphat hòa tan trong dung dịch được thêm vào nồi hơi, sao cho nồng độ thuốc thử trong nước nồi hơi đạt na2co3: (0,3-0,6) x10-2na3po412h202 (0,5-1,0) x10-2. Tương đương với nồng độ p043 1250-2500mg/l.
Tăng từ từ áp suất lò hơi, tăng áp suất lò hơi lên một nửa áp suất làm việc định mức trong vòng 5 giờ và duy trì trong 36-48 giờ. Nếu thang đo nghiêm trọng, thời gian chuyển đổi sôi kiềm phải được kéo dài một cách thích hợp.
Thời gian sôi phải được lấy mẫu và phân tích thường xuyên. Khi độ kiềm của nước lò hơi thấp hơn 45mmol/l và nồng độ p043 thấp hơn 1000mg/l. Cần bổ sung natri cacbonat và trisodium photphat một cách thích hợp.
Sau khi chuyển đổi sôi kiềm, dung dịch kiềm phải được xả và rửa bằng nước đến giá trị pH của nước thải nhỏ hơn 9.

4. Kết luận

Quy trình vệ sinh nồi hơi công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hiệu suất hoạt động, đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Việc tuân thủ đúng các bước vệ sinh, từ kiểm tra ban đầu, lựa chọn phương pháp làm sạch phù hợp đến xử lý cặn bẩn và kiểm tra sau vệ sinh, giúp hạn chế rủi ro hư hỏng, tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu nguy cơ tai nạn. Để đạt hiệu quả tối ưu, doanh nghiệp cần thực hiện vệ sinh định kỳ, sử dụng các hóa chất và công nghệ làm sạch an toàn, đồng thời đào tạo nhân viên về quy trình vệ sinh đúng kỹ thuật.